مریم احمدی شیروان/

از جمله نشانه‌ها و شگفتی‌های خداوند در جهان آفرینش، نشانه‌ای است که در آیه 21 سوره روم به آن اشاره شده؛ آنجا که فرموده است: «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً»؛ یکی از آیات او آن است که برای شما از جنس خودتان جفتی بیافرید که در کنار او آرامش یافته و با هم انس گیرید. امروز و در نخستین روز از ماه ذی‌الحجه، به بهانه سالروز ازدواج فرخنده علی(ع) و فاطمه(س) که روز ازدواج نیز نام گرفته است، در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام دکتر محسن قمرزاده، معاون پژوهش مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت تمهید و مسئول پژوهش‌های خاص و نشست‌های قرآنی مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) به ابعاد مختلف ازدواج صحیح از منظر اسلام پرداختیم.

شناخت واقعی نخستین قدم در داشتن ازدواج صحیح است

حجت‌الاسلام دکتر محسن قمرزاده با بیان اینکه ازدواج به معنای این است که دو نفر با هم یک زندگی مشترک را تشکیل دهند، می‌گوید: این کار در شرع مبین اسلام و در بُعد فقهی مسیری روشن دارد. نخستین شاخصه ازدواج صحیح و سالم از دیدگاه اسلام، داشتن شناخت واقعی است. شناختی که به تشخیص تمام زوایا منجر شده و فرد به این باور و تشخیص برسد که شخص مورد نظر گزینه مناسبی برای ازدواج او هست یا نه. وی در ادامه و در توضیح ازدواج حضرت امیر(ع) و حضرت زهرا(س) می‌گوید: علی و فاطمه(سلام‌الله‌علیهما) شناخت واقعی از هم داشتند؛ امیرالمؤمنین(ع) در خانه پیغمبر(ص) بزرگ شده بود و طرفین ازدواج، تمام روحیات همدیگر را می‌شناختند تا جایی که حضرت زهرا(س) به این باور رسیده بود علی(ع) فردی است که با او می‌تواند زندگی آرمانی را شکل دهد.

این استاد دانشگاه یادآور می‌شود: اگر به آمار ازدواج‌هایی که به شکست منتهی می‌شود توجه کنیم، درمی‌یابیم که بیشتر زوجین از شناخت غیرمؤثر استفاده کرده و به اصطلاح درگیر توهم شناخت شده و در نهایت دچار مشکلات جدی می‌شوند، در صورتی که اگر شناخت پیش از ازدواج درست اتفاق بیفتد، پس از ازدواج آرامش نصیب طرفین می‌شود. این شناخت واقعی در ازدواج‌های سالم و صحیح می‌تواند از فامیل، دوست، همشهری و خانواده کسب شود. تحقیقات باید از هر طریقی کمک کند تا به شناخت بیشتر از طرف مقابلمان برسیم.

کفویت و تعاون، دو اصل مهم ازدواج صحیح از منظر اسلام

معاون پژوهش مؤسسه تمهید به کفویت نیز اشاره کرده و تصریح می‌کند: کفویت و هم‌تراز بودن، دومین اساس یک زندگی سالم و صحیح است. ازدواجی که در آن همه چیز کاملاً شبیه به هم باشد در جهان هستی رخ نمی‌دهد. مراد از کفویت این است که درصد قابل توجه و معقولی از نزدیکی سطح زندگی، سواد، مسائل اقتصادی و فرهنگی، درک آن دو از مسائل، تفریح‌های مشترک و... بین دو نفر وجود داشته باشد. داشتن درصدی از اختلاف و تناقض بین زن و مرد لازم است. گاه زن و مرد نقش مکمل هم را ایفا کرده و کنار هم ترکیبی زیبا را شکل می‌دهند، اما این تفاوت‌ها نباید به حدی برسد که ترکیب زیبای زندگی را بر هم بزند. نمونه عالی این کفویت را در زندگی امیرالمؤمنین و حضرت زهرا(علیهماالسلام) مشاهده می‌کنیم.

او به دیگر اصول ازدواج صحیح از منظر اسلام نیز اشاره کرده و بیان می‌کند: علاوه بر موارد گفته شده، برای بقا و دوام یک ازدواج باید به تعاون هم توجه کرد. در زندگی حضرت علی(ع) نمونه‌های تعاون با حضرت زهرا(س) و تقسیم کار را زیاد داریم. اما متأسفانه در زندگی‌های مشترک امروزی این تعاون کمتر دیده می‌شود. در بررسی زندگی افراد می‌بینیم تعریفی که مرد یا زن برای زندگی دارند، تعاریفی ناقص و اشتباه است.

تعاون زن و مرد ورای حقوق است

این استاد حوزه علمیه اضافه می‌کند: با وجود اطلاعات کافی در بحث‌های دینی هنوز هم برخی افراد زن را نماد پخت و پز، مرتب کردن خانه، اتو کردن لباس و... می‌دانند، در حالی‌که اگر در زندگی مشترک اصل بر تعاون نباشد این زندگی دچار مشکل شده و هر دو طرف آسیب می‌بینند. تعاون ورای حقوق است، زیرا حقوق زن و مرد مشخص است، اما دو طرف از مباحث حقوقی چشمپوشی کرده و به جایگاهی در زندگی می‌رسند که کنار هم باری را از زندگی بردارند. آن‌ها اگر به فکر رعایت حقوق باشند، زندگی سامان پیدا نمی‌کند. تعاون به داشتن ازدواج صحیح و رشد معنوی و دنیوی در افراد کمک می‌کند.

قمرزاده توضیح می‌دهد: در اسلام، اساس زندگی صحیح بر تولید نسل گذاشته شده است. می‌بینیم که در فرهنگ‌های غربی حیوان جایگزین فرزند شده و حتی حیوان خانگی با تعبیر پدر، مادر یا فرزند خطاب می‌شود. اساس ازدواج سالم داشتن خروجی و ثمره نسلی صالح و سالم است. البته لازمه این کار آن است که طرفین ازدواج افرادی صالح باشند.

آرامش در زندگی، نتیجه ازدواج صحیح

وی در ادامه به کارکردهای این ازدواج نیز اشاره کرده و یادآور می‌شود: اگر ازدواجی صحیح مانند آنچه در اسلام به آن اشاره شده انجام شود، می‌تواند کارکردهای بسیاری داشته باشد. از مهم‌ترین این نقش‌ها نقش تقدیسی و معنوی است. در تعبیری از حضرت علی(ع) آمده است که: «نعم العون علی طاعة الله»؛ در اطاعت کردن از خدا خوب یار و یاوری است؛ یعنی انسان ازدواج می‌کند تا مقدس شده و به خدا نزدیک‌تر شود و همسرش هم او را در این مسیر کمک می‌کند. یک ازدواج صحیح همچنین کمک می‌کند لتسکن علیها باشند. آرامش، عنصر گمشده جامعه امروز و به‌خصوص غرب است. دلیل تمام این آشفتگی‌ها، مشکلات روحی و روانی و افسردگی‌ها این است که نظام خانواده و کارآمدی زندگی سالم به شکل صحیح تعریف نشده است. کارکرد ازدواج آرامش‌بخشی و تسکین است.

این محقق و پژوهشگر ازدواج اضافه می‌کند: کارکرد دیگر ازدواج صحیح از منظر اسلام، کارکرد تکمیلی است؛ انسان‌ها ازدواج می‌کنند که کامل شوند. ضمن اینکه از نقش الگویی ازدواج صحیح نمی‌توان چشمپوشی کرد. اگر در خانواده‌ای ازدواج صحیحی انجام شد، بسیاری برای ازدواج انگیزه پیدا کرده و از مشاوره آن‌ها استفاده می‌کنند. معاشرت با خانواده آرمانی لذتبخش است و برای اطرافیان الگو می‌شوند.